بَاب
رَفْعِ
الْيَدَيْنِ
عَلَى
الْمِنْبَرِ
222-224. Minber
Üzerinde Elleri Kaldırmak
حَدَّثَنَا
أَحْمَدُ
بْنُ يُونُسَ
حَدَّثَنَا
زَائِدَةُ
عَنْ
حُصَيْنِ
بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ
قَالَ رَأَى
عُمَارَةُ
بْنُ رُوَيْبَةَ
بِشْرَ بْنَ
مَرْوَانَ
وَهُوَ يَدْعُو
فِي يَوْمِ
جُمُعَةٍ
فَقَالَ
عُمَارَةُ
قَبَّحَ
اللَّهُ
هَاتَيْنِ
الْيَدَيْنِ
قَالَ زَائِدَةُ
قَالَ
حُصَيْنٌ
حَدَّثَنِي
عُمَارَةُ
قَالَ لَقَدْ
رَأَيْتُ
رَسُولَ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ وَهُوَ
عَلَى
الْمِنْبَرِ
مَا يَزِيدُ
عَلَى هَذِهِ
يَعْنِي السَّبَّابَةَ
الَّتِي
تَلِي
الْإِبْهَامَ
Husayn b. Abdurrahman
der ki: Umâre b. Rueybe (r.a.) Bişr b. Mervan'ı cum'a günü (ellerini
kaldırarak) dua ederken görüp "Allah bu elleri çirkinleştirsin (cezasını
versin)" dedi.
Zaide dedi ki: Husayn,
Umâre bana, "Resûlullah (s.a.v.)'i minber üzerinde (dua ederken veya hutbe
okurken) gördüm. Şuna -baş parmağın yanındaki işaret parmağını kasdederek- bir
şey ziyâde etmezdi" dedi.
İzah:
Müslim, cuma; Tîrmizî,
cuma; Dârimî, salât; Ahmed b. Hanbel, IV, 166.
Bişr b. Mervân,
Abdulmelik b. Mervan'ın kardeşidir. Kûfe'de vali idi. Umâre (r.a.) de Kûfe'Ii
olduğu için bu hâdisenin Küfe camiinde vuku bulmuş olması muhtemeldir.
Bu haberden hutbe
esnasında elleri kaldırmanın bid'at olduğu anlaşılıyor. Ancak elleri kaldırmaktan
maksadın ne
olduğunda, değişik
görüşler ortaya atılmıştır.
Bazı âlimler, burada
çirkin görülen el kaldırmanın duâ ile ilgili olduğunu söylerler. Tirmizî'nin
rivayetinde Husayn'ın; "Bişr b. Mervan hutbe okuyordu. Dua ederken
-ellerini kaldırınca- Umâre'nin Allah o sıska kolların cezasını versin...
dediğini duydum" tarzındaki ifadesi, bid'at olan el kaldırmanın hutbe
esnasındaki duâ ile alâkalı olduğu görüşünü takviye ediyor. Bu hadisten sonraki
rivayet de aynı mânâya işaret etmektedir.
İmam Mâlik ve bazı
Şâfillerin mezhepleri budur. Kadı tyaz seleften bazıları ile Mâlikîlerden bir
kısmının duada el kaldırmayı mubah gördüklerini söyler. Bunlar, Resûlullah'ın
yağmur duası ettiği bir cuma hutbesinde ellerini kaldırdığını bildiren hadise
dayanırlar.
Duada el kaldırmayı
mubah görmeyenler ise, Efendimizin o el kaldırışının arızî bir sebepten
olduğunu, yağmur istediği için ellerini kaldırdığını söylerler.
Diğer bir görüşe göre
de bu rivayette kast edilen el kaldırma hitabe ile ilgilidir. Bazı hatib ve vaizlerde
görüldüğü gibi konuşma esnasında yapılan el hareketleri bid'attir. Bu görüşe
göre, metindeki; " = o hitap ederken" şeklinde anlamak gerekir.
Müslim ve Nesâî'deki dua kaydı olmadan "Umâre b. Rueybe, Bişr b. Mervan'ı
minber üzerinde ellerini kaldırırken gördü..." şeklindeki rivayet bu
görüşe ışık tutabilir.
Bu rivayetlerin
devamındaki; "Efendimiz işaret parmağından başka bir-şey kaldırmazdı"
sözü de bu görüşü takviye eder. Çünkü âdeten de duada parmağın kaldırılması pek
tasavvur edilmez. Parmak hutbe ve va'z gibi hitabeler anında kaldırılır.